Możemy zaryzykować stwierdzenie, że post eucharystyczny jest dzisiaj przez wielu katolików lekceważony. Tymczasem to podstawowy sposób przygotowania się do owocnego udziału we mszy świętej.

Postawmy sobie zatem pytanie: Jakie znaczenie ma post eucharystyczny? Powstrzymanie się od pokarmów i napojów podtrzymujących i uprzyjemniających nasze życie biologiczne ma uświadomić nam, że oto niebawem będziemy przyjmowali Pokarm i Napój dający nam życie duchowe i wieczne. Stąd fizyczny głód i pragnienie moją za zadanie rozbudzić naszą duchową tęsknotę za Jezusem w Eucharystii.

Post eucharystyczny znany był w Kościele już w pierwszych wiekach. Co prawda pierwsze pokolenie chrześcijan łączyło nieraz Eucharystię z braterską ucztą zwaną „agapą”, ale dość szybko zdecydowano się rozdzielić te dwa wydarzenia, a przyjmowanie Ciała Pańskiego poprzedzać czasem powstrzymywania się od jakichkolwiek innych pokarmów i napojów. Wynikało to z dużej wrażliwości na realną obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie. Uważano, że nie godzi się, by pokarm Eucharystyczny mieszał się w nas ze zwykłym wcześniej przyjętym pożywieniem. Dziś może dziwić, a nawet śmieszyć nas takie „organiczne” podejście, ale powinno to też sprowokować do pytania: Czy ja rzeczywiście zdaję sobie sprawę, że w Komunii przyjmuję naprawdę Ciało i Krew Chrystusa?

Jakie zasady dotyczące postu eucharystycznego obowiązują dzisiaj? Obecny Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku nakazuje powstrzymanie się od jakiegokolwiek pokarmu i napoju z wyjątkiem wody i lekarstw „przynajmniej na godzinę przed przyjęciem Komunii Świętej”. Post eucharystyczny nie obowiązuje osób w podeszłym wieku, chorych oraz opiekujących się nimi. Zwolniony z postu eucharystycznego jest też kapłan sprawujący drugą lub trzecią mszę tego samego dnia (ale nie przed pierwszą mszą). Poza określonymi powyżej wyjątkami post eucharystyczny obowiązuje wszystkich wiernych i zasadniczo nie występuje możliwość dyspensowania (czyli zwalniania) od niego zarówno w przypadku przyjmowania Komunii podczas mszy świętej, jak i poza nią. Czas postu eucharystycznego liczymy bowiem – o czym warto pamiętać – nie do chwili rozpoczęcia mszy, ale właśnie do momentu przyjęcia Komunii.